Η Ελλάδα, οι Έλληνες και ... η ζωή ποδήλατο

 Κείμενο απο το αρχείο της ΠΕΠΑ. Λευτ.ΠαπουτσάςΓια την ιστορία...
Στην Ελλάδα το πρώτο ποδήλατο ήρθε το 1885, ενώ το 1890, την χρονιά της ίδρυσης της Διεθνούς Ποδηλατικής Ομοσπονδίας, έγιναν οι πρώτοι ποδηλατικοί αγώνες. Η Αθήνα αποκτά και ποδηλατοδρόμιο (το μετέπειτα ποδοσφαιρικό Στάδιο Καραϊσκάκη) για τους πρώτους Ολυμπιακούς, στους οποίους οι Κωνσταντινίδης και Παρασκευόπουλος αναδεικνύονται Ολυμπιονίκες στα δύο αγωνίσματα, δηλαδή των 85 και 320 χιλιόμετρων αντίστοιχα - απίθανο να διανοηθεί κανείς τι σημαίνουν αυτοί οι δύο αριθμοί για τα ποδήλατα και τους δρόμους της εποχής εκείνης...
Τι σημαίνει «ποδήλατο»; Ας ετυμολογήσουμε αυτή την ελληνικότατη λέξη. Πους (πόδι) -ελαύνω (ωθώ σε κίνηση, κινώ). Απ΄ τα πανάρχαια χρόνια η κίνηση θεωρούνταν απαραίτητη εκδήλωση και προϋπόθεση της ζωής: ακινησία και θάνατος, κίνηση και ζωή. Πολύ αργότερα ωστόσο, κάποιοι άλλοι γλωσσοπλάστες θα επινοήσουν την λέξη «αυτο-κίνητο» για τη νέα εφεύρεση που, χάρη στην ευκολία του χημικού καυσίμου και της μεγάλης ισχύος, έμελε να κατακτήσει τους δρόμους του κόσμου. Ποιο από τα δύο είναι αλήθεια το πραγματικό «αυτοκίνητο», το αυτοκίνητο ή το ποδήλατο;
Το ποδήλατο ως μηχανή έχει συνδέσει το όνομά του με μερικές σημαντικές τεχνικές εφευρέσεις των τελευταίων δύο αιώνων - η μετάδοση της κίνησης με αλυσίδα, ο αεροθάλαμος (σαμπρέλα), ο συμπλέκτης ταχυτήτων (σανζμάν) κλπ. Σήμερα στον κόσμο υπάρχει ένας μεγάλος κύκλος ερευνητών που δημιουργούν τα αποκαλούμενα human powered vehicles (HPV) - οχήματα με ανθρώπινη δύναμη.
Σ΄ αυτά συμπεριλαμβάνονται ακόμα και ιπτάμενες μηχανές! Στις 23 Απρίλη του 1988, ο Έλληνας ποδηλάτης Κανέλλος Κανελλόπουλος κατορθώνει σε παγκόσμια πρώτη και πραγματοποιεί τον αρχαίο μύθο: πετά από το Ηράκλειο ως την Σαντορίνη καλύπτοντας μια απόσταση 76 μιλίων σε 3ώρες 54 λεπτά και 59 δεύτερα, με τον «Δαίδαλο», ένα ποδοκίνητο αεροπλάνο που κατασκευάστηκε στο ΜΙΤ της Μασσαχουσέτης των ΗΠΑ. Ένα σκάφος με άνοιγμα φτερών 37 μέτρα και βάρος μόλις 32,5 κιλά και το οποίο περιέχει την πεμπτουσία της ανθρώπινης τεχνογνωσίας. Η δύναμη του ανθρώπινου σώματος αναδεικνύεται η πιο αρχαία αλλά και η πιο συναρπαστική μορφή ενέργειας! Πρόκειται για έναν αδιάκοπα εξελισσόμενο τομέα έρευνας, που αποτελεί ανείκαστο κάλεσμα και αστείρευτη πηγή για την ανθρώπινη εργονομία, επιστήμη, φαντασία και δημιουργικότητα.
Η πιο διαδεδομένη μορφή από τις μηχανές αυτοκίνησης στον κόσμο είναι το κοινό δίτροχο ποδήλατο. Η αγορά προσφέρει σήμερα ποδήλατα με άψογη εργονομία, μικρό βάρος και υψηλή λειτουργικότητα που κοστίζουν πολύ λιγότερο από κάθε άλλο μεταφορικό μέσο και μπορούν με την ελάχιστη συντήρηση και φροντίδα να προσφέρουν καθημερινή χρήση χωρίς προβλήματα για πολλά πολλά χρόνια. Τα τελευταία χρόνια στον κόσμο παρουσιάζει άνθηση το «ποδήλατο βουνού», που δίνει την δυνατότητα οδήγησης στα πιο ανώμαλα εδάφη. Και επειδή - ευτυχώς και δυστυχώς χάρη στη διάδοση του αυτοκινήτου - οι δρόμοι σήμερα οδηγούν παντού ... ο ποδηλάτης πρακτικά αποκτά την δυνατότητα πρόσβασης στην κάθε γωνιά του πλανήτη.
Γιατί με ποδήλατο;
Ποιο είναι άραγε εκείνο το μεταφορικό μέσο το πιο κατάλληλο γι΄ αυτόν που, με σεβασμό για τη ζωή, για το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον και τον πολιτισμό, επιζητά σαν μέσο προσέγγισης σ΄ αυτά που αγαπά την απλούστερη μηχανή αυτοκίνησης;
Σ΄ όλον τον κόσμο πνέει ο άνεμος της επιστροφής στο φυσικότερο. Ποδήλατο σημαίνει ταυτόχρονα ψυχαγωγία, σημαίνει καθημερινή μεταφορά, σημαίνει άθληση, σημαίνει προστασία και βελτίωση της ανθρώπινης υγείας. Σημαίνει σεβασμό στη φύση και το περιβάλλον. Σημαίνει κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση των αστικών κέντρων. Σημαίνει μια διαφορετική και πολυπόθητη προσέγγιση όσον αφορά στα προβλήματα της τρομακτικής επιβάρυνσης των οικοσυστημάτων της πατρίδας μας - το πώς μπορούμε να αφήσουμε κατά μέρος τον απαιτητικό, ρυπογόνο και θορυβώδη κινητήρα εσωτερικής καύσης και να επιλέξουμε τον αρμόζοντα τρόπο για να τα πλησιάσουμε, να τα γνωρίσουμε, να τα προστατέψουμε.
Σωματική υγεία
Είναι πασίγνωστο ότι η σωστή και μεθοδική σωματική προσπάθεια συμβάλλει καθοριστικά στην εδραίωση της υγείας, την απαλλαγή από ένα σωρό παθήσεις, την ισχυροποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και των λειτουργιών γενικά του οργανισμού, την ψυχοσωματική ισορροπία, την ικανότητα για δημιουργική εργασία, το κέφι για τη ζωή, την ευρωστία, το σωματικό κάλλος.
Η ποδηλασία, το σκι αντοχής και το κολύμπι θεωρούνται από τους ειδικούς ως οι περισσότερο ιδεώδεις μορφές σωματικής άσκησης. Τα αθλήματα που περιέχουν τρέξιμο, κραδασμούς ή σύγκρουση με τον αντίπαλο προκαλούν στρες και φθορά τουλάχιστον στις αρθρώσεις - χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το τρέξιμο δεν ωφελεί αυτόν που γνωρίζει να αθλείται σωστά! - και έχουν οπωσδήποτε κάτι να ζηλέψουν από την αρμονική ακίνδυνη περιστροφική κίνηση των ποδιών που ποδηλατούν (ο ποδηλάτης καθώς κάθεται στη σέλλα του δεν σηκώνει ούτε το ίδιο του το βάρος).
Από φυσιολογική άποψη, η ποδηλασία συνιστά μια άσκηση καθαρά αεροβική - αυτό σημαίνει ότι χτίζει ένα καλό κυκλοφορικό σύστημα, αυτό που αποτελεί την βασική εγγύηση μιας καλής μακροχρόνιας υγείας. Από καθαρά αθλητιατρική άποψη, οι ποδηλατικοί αγώνες συγκαταλέγονται στους αγώνες με την μεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Στην πράξη αποδεικνύεται ότι οι ποδηλάτες είναι οι αθλητές που μπορούν επιδίδονται στον πρωταθλητισμό μέχρι ένα όριο ηλικίας που είναι το μεγαλύτερο σε σχέση με όλα σχεδόν τα αθλήματα που υπάρχουν. Βέβαια, πρέπει να το πούμε, γι΄ αυτόν που ενδιαφέρεται κατά πρώτο λόγο για την υγεία του ο πρωταθλητισμός σε οποιοδήποτε άθλημα δεν συνιστάται, γιατί η φθορά που προκαλεί στον οργανισμό ποτέ δεν είναι ασήμαντη.
Ο ποδηλάτης επιλέγει ανά πάσα στιγμή και χωρίς καταπόνηση το ρυθμό της άσκησης και μπορεί κανείς με την ελάχιστη προσπάθεια και καταπόνηση να μετακινείται με ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη από αυτή με την οποία θα βάδιζε ή θα έτρεχε. Το ποδήλατο μάς προικίζει με σημαντική κινητικότητα: Θεωρείται ότι η «σχέση αποτελέσματος» ανάμεσα στο τρέξιμο και την ποδηλασία είναι 1:6, δηλαδή με την ίδια προσπάθεια (ενέργεια) με την οποία κάποιος θα έτρεχε 10 χλμ. μπορεί με το ποδήλατο να καλύψει μια μέση απόσταση 60 χλμ.. Ενδεικτικά και σε πρωταθλητικό επίπεδο, στον μαραθώνιο στο τρέξιμο καλύπτονται 42 χιλιόμετρα σε περίπου 2:15 ώρες, ενώ ένας ποδηλατικός αγώνας 250 (42x6 περίπου) χιλιόμετρων διαρκεί όχι 13,5 (2:15 Χ 6) αλλά 6,5 ώρες (το μισό χρόνο).
Είναι τέλος χαρακτηριστικό ότι η ποδηλασία κατά κανόνα επιδιώκεται ώστε να περιλαμβάνεται στα προγράμματα κινητικής αποκατάστασης ασθενών από διάφορες παθήσεις, μορφικές και φυσιολογικές.
Ψυχική υγεία
Ο ποδηλάτης δεν θα περιοριστεί στον συγκεκριμένο χώρο ενός γυμναστηρίου ή στίβου. Ολοένα και απομακρύνεται από τις μολυσμένες και κορεσμένες αστικές στενοτοπιές. Μαθαίνει έτσι σταδιακά να εκτιμά αυτό που η φύση μπορεί και πρέπει να του προσφέρει - την φυσική ζωή.
Κακές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η κακή διατροφή, διαπιστώνει κανείς με χαρά ότι αρχίζουν σταδιακά να υποχωρούν. Με την αποτοξίνωση του οργανισμού, ανακαλύπτει κανείς ότι δεν έχει πια ανάγκη τα ναρκωτικά της εποχής μας (παράνομα και νόμιμα) για να τον «κρατάνε» ή να τον «σηκώνουν». Η νικοτίνη, το αλκοόλ, η καφεΐνη κλπ. χάνουν την εξουσία τους στον ποδηλάτη.
Η άσκηση στην ησυχία της υπαίθρου και η βαθειά αναπνοή και καλή οξυγόνωση του αίματος και του εγκεφάλου ενεργοποιούν τις εσωτερικές διαδικασίες αυτοΐασης του ατόμου, επαναφέρουν την ισορροπία σε σωματικό, συναισθηματικό και νοητικό επίπεδο, βοηθούν ώστε να ξεκαθαρίσει κανείς μέσα του κάθε κατάσταση, να αναθεωρήσει τα προβλήματά του, να επαναποκτήσει τον αυτοέλεγχο στην προσωπική κλίμακα των αξιών.
Ο ποδηλάτης αλλάζει παραστάσεις με τέτοιο ρυθμό και με τέτοιον τρόπο ώστε ο φυσικός χώρος επιδρά στον ψυχισμό του, στον εσωτερικό του κόσμο άμεσα και θεραπευτικά.
Μεταφορά
Για την Ελλάδα, μια χώρα με χαρακτηριστική άναρχη δόμηση, οι εναλλακτικές δυνατότητες του ποδηλάτου για την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση των πόλεων φαίνεται ότι είναι πρακτικά απεριόριστες - με την προϋπόθεση όμως ότι θα δοθεί στο ζήτημα η πρέπουσα σημασία. Μόνο εξαγγελίες και υποσχέσεις ωστόσο ακούμε κατά καιρούς, αλλά ποδηλατοδρόμους δεν βλέπουμε... Και μακάρι αυτό να μην συνέβαινε στα περισσότερα μέρη του κόσμου...
Αν και υπάρχουν εντυπωσιακά παραδείγματα στον κόσμο με θεαματικό μετριασμό των προβλημάτων ρύπανσης και κυκλοφορίας, ίσως συμβαίνει και εδώ αυτό που έχει ήδη συμβεί και σε άλλες χώρες του κόσμου - υπερισχύει η πολιτική των εταιρειών αυτοκινήτων.
(Μερικά παραδείγματα: Στο Πεκίνο, την πόλη με τα περισσότερα ποδήλατα στον κόσμο, έγινε το 1995 προσπάθεια εφαρμογής μιας πολιτικής υπέρ των μηχανοκίνητων και κατά του ποδηλάτου, με το καταπληκτικό επιχείρημα ότι τα πολλά ποδήλατα δημιουργούν πλέον κυκλοφοριακό πρόβλημα! Από κανέναν ποτέ δε διαψεύστηκε η είδηση ότι την τελευταία πενταετία οι εταιρείες αυτοκινήτων έδωσαν ως «δωρεές» σε στελέχη και των δύο αμερικάνικων κομμάτων 70 εκατ. δολάρια. Στη Διάσκεψη του Κιότο για την κλιματική αλλαγή, οι πετροχημικές βιομηχανίες ξόδεψαν για την καμπάνια με το σλόγκαν «οι Αμερικανοί εργάστηκαν σκληρά για ό,τι έχουμε σήμερα, κ. Πρόεδρε. Μη διακινδυνεύσετε το οικονομικό μας μέλλον!» 15 εκατομμύρια δολάρια. Ακολούθησε και το ψήφισμα του Κογκρέσου - 95 υπέρ - 0 κατά! Και έγινε τώρα και άλλο γνωστό: το ύψος των «δωρεών» των εταιρειών πετρελαίου (με τους ίδιους αποδέκτες) ήταν - επισήμως! - 10 εκατομμύρια δολάρια. Και εκείνοι οι φουκαράδες τι να κάνουν; - τους έδωσαν φοροαπαλλαγές 4 δισεκατομμύρια δολάρια.)
Και πόσα άλλα θα μπορούσε να θυμηθεί κανείς...
Περιβάλλον
Για το Περιβάλλον σήμερα λέγονται και γράφονται πάρα πολλά. Είναι βλέπεις το μήνυμα των καιρών!
Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι, σε αντίθεση με τα μεταφορικά μέσα που χρησιμοποιούν κινητήρα εσωτερικής καύσης, το ποδήλατο είναι το πιο φιλικό προς το περιβάλλον. Η ενέργεια που χρειάζεται είναι απολύτως ανακυκλώσιμη (τροφή) και δεν δημιουργεί κανένα απόβλητο (το απόβλητο που δημιουργεί είναι κι αυτό φιλικό προς το περιβάλλον). Δεν δημιουργεί θερμορρύπανση. Δεν δημιουργεί ατμοσφαιρική ρύπανση. Δεν συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, ούτε στη δημιουργία όξινης βροχής. Δεν καταναλώνει το υπερβολικό οξυγόνο που καταναλώνει ο χημικός κινητήρας. Δεν δημιουργεί πρόβλημα χώρου (παρκάρισμα). Δεν δημιουργεί οπτική (αισθητική) ρύπανση.
Όσοι μπορούν να αντιληφθούν τη μεγάλη σημασία αυτών των «μικρών» πραγμάτων, ξέρουν καλά γιατί χρησιμοποιούν το ποδήλατό τους.
Και μεγαλύτερες αποστάσεις...
Εκεί όμως που το ποδήλατο μάς χαρίζει όλα μαζί τα υπέροχα πλεονεκτήματά του, είναι οι δυνατότητες που προσφέρει στον περιηγητή, σ΄ αυτόν που μετακινείται για τη γνωριμία ενός χώρου, για «τουρισμό». Το καλύτερο που μπορεί ίσως να περιμένει κανείς από το ποδήλατο είναι να προσθέσει σ΄ όλα τα άλλα πλεονεκτήματα που προαναφέραμε μια καλή παρέα - και ο μόνος φραγμός είναι ο χρόνος.
Το ποδήλατο σαν περιηγητικό μέσο έχει μερικές ιδιαιτερότητες που το κάνουν μοναδικό, αναντικατάστατο.
Χωρίς να είναι μηχανοκίνητο, μας προικίζει με μεγάλη κινητικότητα, χωρίς όμως συγχρόνως να περιορίζει την ελευθερία της κίνησης. Ο ποδηλάτης που διαθέτει υγεία και στοιχειώδη σωματική ικανότητα, μπορεί όταν θέλει να καλύπτει καθημερινά με το φορτωμένο ποδήλατό του μια απόσταση στο ελάχιστο 100χλμ.. Χάρη στο μικρό του βάρος και στη μεταφορική του ευελιξία, μπορεί κανείς σε κομμάτια της διαδρομής του να χρησιμοποιεί άλλα μεταφορικά μέσα - σιδηρόδρομο, αυτοκίνητο, ακόμα και σε μια βάρκα μπορεί το ποδήλατο να μπεί για να διασχίσουμε μια λίμνη! Μπορούμε να φτάσουμε σε μέρη απροσπέλαστα από ένα μηχανοκίνητο: να ακολουθήσουμε δύσβατα μονοπάτια, να το σηκώσουμε στα χέρια για να περάσουμε έναν χαλασμένο δρόμο.
Είναι ένα απλούστατο μηχανικό σύνολο, μικρό, ελαφρύ, εύχρηστο, αθόρυβο, αδάπανο και πολύ σπάνια θα πάθει βλάβη, ενώ για κάθε επέμβαση σ΄ αυτό απαιτούνται στοιχειώδεις γνώσεις και απλά εργαλεία. Το σύνολο «ποδήλατο και αναβάτης» λόγω των ελάχιστων αναγκών του έχει για το περιβάλλον και για τον άνθρωπο το μικρότερο οικολογικό και οικονομικό κόστος σε σχέση με κάθε άλλο μέσο μεταφοράς, κάτω από στατική (μικροοικονομική) αλλά και δυναμικότερη (μακροοικονομική) θεώρηση.
Για την στενότερη δυνατή γνωριμία ενός συγκεκριμένου χώρου, από φυσικογεωγραφική ή πολιτιστική άποψη, το ποδήλατο είναι το ιδανικό μέσο προσέγγισης. Με την διακριτική του παρουσία δεν παρεμβάλλεται στον ντόπιο ρυθμό ζωής, δεν ενοχλεί ούτε εμάς που θέλουμε να γνωρίσουμε έναν χώρο ούτε τον ίδιον τον χώρο. Δεν υπάρχει ο θόρυβος του κινητήρα που θα ξεσηκώσει όλα τα ζωντανά πλάσματα της περιοχής, ούτε το καυσαέριο που θα ρυπάνει ένα δάσος που θα ήταν προτιμότερο να μείνει ανέπαφο. Ο ποδηλάτης οποιαδήποτε στιγμή και με τη μέγιστη ευκολία θα σταματήσει το ποδήλατό του για να φωτογραφήσει ένα λουλούδι ή θα το αφήσει χωρίς σκέψη οπουδήποτε για να επισκεφθεί έναν αρχαιολογικό χώρο.
Όσοι ταξιδεύουν με ποδήλατο, ξέρουν ότι δεν υπάρχει άλλο μεταφορικό μέσο που να σε αφήνει να νιώσεις περισσότερο τον χώρο στον οποίο βρίσκεσαι. Με το ποδήλατο δεν βρισκόμαστε απλά μέσα σε έναν χώρο, τον προσεγγίζουμε βιωματικά - και αυτό ακριβώς άραγε δεν είναι κάτι που λείπει από τον σημερινό άνθρωπο που όλα τα γνωρίζει απλώς ως πληροφορίες;
Ο ήλιος, ο καθαρός αέρας, η δραστηριότητα και η διαβίωση σε φυσικό χώρο συνιστούν ένα πλέγμα συνθηκών που γρήγορα επιφέρουν μια θεαματική ψυχοσωματική αναζωογόνηση! Αν ο τουρισμός με ποδήλατο προάγονταν κατάλληλα από την πολιτεία, θα αποτελούσε ένα θαυμάσιο κίνητρο για την άμεση βελτίωση της δημόσιας υγείας.
Αν ξόδευε η πολιτεία λίγα χρήματα για ποδηλατοδρόμους, δεν θα χρειάζονταν να ξοδέψει τόσο πολλά για νοσοκομεία.

Ποδήλατο και «οικοανάπτυξη»
Η Ελλάδα ως χώρος φυσικός και πολιτιστικός, είναι ένας ιδανικός χώρος για την ανάπτυξη του τουρισμού κι αυτό φαίνεται να είναι γνωστό. Εκείνο όμως που σίγουρα δεν είναι καθόλου γνωστό είναι ότι είναι ένας χώρος ιδανικός για την προώθηση της μετακίνησης γενικά και ειδικά του τουρισμού με ποδήλατο.
Η χώρα μας είναι ένας χώρος τον οποίον ο σημερινός κουρασμένος άνθρωπος έχει μεγάλη ανάγκη. Το εύκρατο κλίμα, η απερίγραπτη ομορφιά και η επιστημονική και ερευνητική αξία του φυσικού περιβάλλοντος που χάρη στις ιδιαίτερες συνθήκες της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης της χώρας έχει μείνει σημαντικά αδιατάρακτο σε σχέση με άλλες χώρες τόσο ανεπτυγμένες όσο και του τρίτου κόσμου, τα αναρίθμητα μνημεία της φύσης και της ιστορίας και του πολιτισμού, ο λαογραφικός πλούτος και το ανθρώπινο δυναμικό, το πολύμορφο ανάγλυφο και η συχνότατη εναλλαγή των αναρίθμητων βιοτόπων και οικοσυστημάτων μάλιστα μέσα στην διαδοχή των εποχών, δημιουργούν ένα περιβάλλον που αποτελεί σημείο αναφοράς για ταξιδιώτες κάθε φύλου και ηλικίας που καταφθάνουν σ' αυτή τη γωνιά της Μεσογείου. Στα ταξίδια μου έχω συναντήσει ποδηλατοτουρίστες από τα πιο μακρινά σημεία, μέσα στις πιο απόμερες γωνιές της ελληνικής γης. (Και ξέρετε γιατί ντρεπόμουν να τους πω ότι είμαι Έλληνας;)
Είναι ντροπή μας ως Έλληνες να ζούμε στη χώρα με τις 300 μέρες ήλιο τον χρόνο και να ξοδεύουμε τον χρόνο μας μπροστά στην τηλεόραση ή στην πολυθρόνα του καφενείου! Είναι ντροπή εμείς, η μεσογειακή χώρα του ήλιου, του φωτός, να έχουμε πρωτιά στην κατανάλωση αντιβιοτικών! Καταπληκτικά και απαράδεκτα πράγματα!
Είναι αδιανόητο να διαθέτουμε έναν τέτοιον τόπο τις τέσσερις εποχές του χρόνου και για τις διακοπές μας να σχεδιάζουμε μήνες πριν τη στιγμή που θα βρεθούμε στην καλοκαιρινή παραλία με τον συνωστισμό, τη ρύπανση, τη μόλυνση, τον θόρυβο, τα σκουπίδια. Είναι ακατανόητο να διαθέτουμε έναν τόπο απολύτως ιδανικό για την ανάπτυξη του «εναλλακτικού» τουρισμού που σέβεται με κάθε τρόπο το φυσικό και το ανθρώπινο περιβάλλον και να ξοδεύουμε δισεκατομμύρια για την διεθνή τουριστική προβολή της χώρας μας με το μοντέλο του μαζικού τουρισμού. Δηλαδή αυτού που δημιουργεί νέα οικιστικά κέντρα σε παρθένους τόπους, οι οποίοι βέβαια μέσα σε λίγα χρόνια αλλοιώνονται και έτσι γίνονται λιγότερο δημοφιλείς - για να μετατεθεί η καταστροφή αλλού...
Είναι δεδομένο ότι ο περιπατητής και ο ποδηλάτης απαιτούν ένα μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που σέβεται το περιβάλλον, τον άνθρωπο και τον πολιτισμό στον μεγαλύτερο βαθμό - είναι οι επισκέπτες εκείνοι που ποτέ δεν θα εγκαταλείψουν πίσω τους το παραμικρό σκουπίδι. Επιπλέον, το οικονομικό κόστος και η παρέμβαση στο περιβάλλον είναι ασήμαντα: ο ποδηλάτης θα αρκεστεί σε ένα μονοπάτι πλάτους ενός μέτρου χωρίς να απαιτεί τον ασφαλτόδρομο που θα τεμαχίσει και θα καταστρέψει έναν βιότοπο και επίσης θα αρκεστεί σε μια υποτυπώδη διασπορά καταλυμάτων χωρίς να απαιτεί το ξενοδοχείο, το πολυτελές μεγαθήριο που θα ισοπεδώσει τον ντόπιο χαρακτήρα.
Με το ποδήλατο δεν ταξιδεύεις μόνο «για να περάσεις καλά» και δεν προσπερνάς ένα σωρό πράγματα που σε κάνουν πιο ευτυχισμένο, πιο πλούσιο. Είναι απαράδεκτο σ΄ αυτή τη χώρα οι επιχειρηματίες να πλουτίζουν πουλώντας μύθους - εξωτικά ταξίδια στις άκρες του κόσμου και «φτηνά» μαζικά «πακέτα καλοπέρασης» στα ακριβά ξενοδοχεία και τα κέντρα διασκέδασης. Αυτό κι αν είναι κατάντια για έναν πραγματικό παράδεισο σαν την Ελλάδα!
Ζούμε σε έναν τόσο υπέροχο τόπο! Τον τουρισμό δεν μπορούμε να τον «αποφύγουμε» - μπορούμε όμως να τον ελέγξουμε, να δημιουργήσουμε εκείνη την υποδομή που θα ωφελήσει όλους. Και τον κάτοικο της υπαίθρου, και το περιβάλλον, και τον επισκέπτη. Αλλά το πρόβλημα φαίνεται ότι είναι πιο βαθύ, έχει και την κοινωνικοοικονομική, ακόμα και την πολιτική του διάσταση. Αυτό θα απαιτούσε μια βασική αλλαγή αντίληψης. Με τον μαζικό τουρισμό ποιος ωφελείται; «Το χρήμα πάει στο χρήμα» - και καταστρέφεται το περιβάλλον! - ενώ ένα λειτουργικό μοντέλο εναλλακτικού τουρισμού θα ήταν κοινωνικά πολύ πιο δίκαιο και μακροπρόθεσμα ωφέλιμο και για τους ανθρώπους και για το περιβάλλον.
«Οικοανάπτυξη» όμως μπορεί να σημαίνει πολλά: σημαίνει μια διοίκηση με όραμα για το κοινό καλό και όχι περιστασιακή διαχείριση και εκμετάλλευση, σημαίνει ρεαλιστικά έργα υποδομής με μακροχρόνια προοπτική και όχι τεχνοκρατισμό και ευκαιριακή πολιτική ταμείου, σημαίνει περιφερειακή ανάπτυξη με σεβασμό στον κόσμο της υπαίθρου και όχι αστυφιλία και υδροκεφαλισμό των κέντρων, σημαίνει ένταση εργασίας και όχι ένταση κεφαλαίου, σημαίνει αναδιανομή του εισοδήματος στην κοινωνική βάση και όχι επιχειρηματικό γιγαντισμό και στον τουριστικό τομέα, σημαίνει ουσιαστική πληροφόρηση και στήριξη του πληθυσμού και έμπρακτη περιβαλλοντική συνείδηση και όχι ανώδυνες δηλώσεις και διακηρύξεις (κυρίως όταν πλησιάζουν εκλογές) εκ του ασφαλούς ξέχειλες από οικολογική ευαισθησία.
Μια πρόταση
Το ποδήλατο, σε αντίθεση με όλα τα μηχανοκίνητα, είναι πολύ οικονομικό για τον χρήστη του αλλά αποδίδει μικρό οικονομικό κέρδος τόσο στο κράτος (φόροι) όσο και στη βιομηχανία και το εμπόριο (κατασκευή ποδηλάτων και ανταλλακτικών). Η παγκόσμια εμπειρία δείχνει ότι δεν είναι πιθανό ότι η πολιτεία θα ενισχύσει τη χρήση του. Η διάδοσή του είναι ήδη στην Ελλάδα περιορισμένη. Αυτό λοιπόν που μπορεί να γίνει, το πρώτο απ΄ όλα, είναι να χρησιμοποιείται κατά πρώτο λόγο καθημερινά τουλάχιστον από τις ομάδες που διαθέτουν περιβαλλοντική και οικολογική συνείδηση - ορειβάτες, φυσιολάτρες, υγιεινιστές, οικολόγους, κλπ.